Quốc hội Lào đề nghị Chính phủ và các ban ngành có liên quan cần tiếp tục chú trọng giải quyết 8 vấn đề nhằm tăng cường hiệu quả và đảm bảo thực thi pháp lý đối với gần 2.000 hoạt động khai khoáng trên cả nước, đặc biệt là lĩnh vực khai thác đá, cát, sỏi phục vụ cho ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng.
Mới đây, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Lào khóa 8, Trưởng ban Kinh tế, Công nghệ và Môi trường Quốc hội Lào Bounpon Sisoulath đã báo cáo kết quả giám sát, thanh tra công tác thực thi Luật quản lý và sử dụng tài nguyên thiên nhiên, tập trung vào các hoạt động thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản, đá khối, cát, sỏi…
Theo nội dung báo cáo, ông Bounpon cho biết hiện Chính phủ và chính quyền địa phương cả nước đã cấp phép cho 885 hoạt động khai thác khoáng sản, trong đó có 320 dự án do Trung ương cấp phép, gồm 113 dự án đang trong giai đoạn thăm dò, 65 dự án đang thực hiện luận chứng kinh tế-kỹ thuật và 142 dự án đang trong quá trình khai thác. Ngoài ra, Chính quyền các địa phương đã cấp phép cho tổng cộng 565 hoạt động khai thác khoáng sản. Đồng thời, cũng đã có 402 công ty được cấp phép khai thác cát và sỏi dọc theo dòng sông Mekong, trong đó chủ yếu các do chính quyền địa phương cấp tỉnh và huyện quản lý.
Báo cáo cũng cho biết lĩnh vực khoáng sản vẫn đang đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế-xã hội quốc gia, đem lại 3.149 tỷ Kip, tương đương 370.55 triệu USD cho ngân sách trong giai đoạn 2016-2019, trong đó bao gồm 872.05 tỷ Kip tiền thuế, 2.060 tỷ Kip phí sử dụng tài nguyên, 216.72 tỷ Kip phí tô nhượng. Dự báo, ngành khoáng sản sẽ đóng góp vào ngân sách 2020 của Lào ước đạt 150 triệu USD.
Tuy nhiên, kết quả thanh tra lại chỉ ra bất cập trong việc quy định mức giá tài nguyên đang còn thấp so với mức độ tăng trưởng kinh tế-xã hội, đơn cử, giá đá khai thác tự nhiên để phục vụ ngành xây dựng hiện ở mức 7.000 Kip/m3, 5.000 Kip/m3 sỏi, 4.000 Kip/m3 cát.
Quốc hội Lào đề nghị Chính phủ và các ban ngành có liên quan chú trọng giải quyết 8 vấn đề chính, bao gồm:
1. Thực hiện nghiêm ngặt nội dung Chỉ thị 08/TTg do Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 2/7/2018 về việc tăng cường công tác quản lý hoạt động khoáng sản tại CHDCND Lào, đặc biệt là ngừng xem xét cấp phép dự án mới, thanh tra hiệu quả các dự án, hoạt động liên quan đến khoáng sản đã được phê duyệt, đồng thời áp dụng chính sách thúc đẩy, khuyến khích tăng hiệu quả các dự án, đảm bảo thực thi đúng theo chính sách, quy định pháp luật. Đồng thời có biện pháp nghiêm khắc đối với các hoạt động vi phạm quy định, hợp đồng tô nhượng và có hoạt động gây hại cho môi trường xã hội, tự nhiên. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần áp dụng các chế tài mạnh tay đối với cán bộ nhà nước, nhà đầu tư để xảy ra sai phạm.
2. Nhanh chóng xây dựng đề án phát triển khoáng sản quốc gia theo quy định của Luật Khoáng sản để phù hợp với chuyên đề quy hoạch đất đai quốc gia và đề án quy hoạch đất đặc thù và địa phương, đồng thời tạo cơ sở cho việc quy định chiến lược, quy hoạch khu vực bảo tồn và phát triển khoáng sản.
3. Đảm bảo phát triển nghiên cứu, cấp phép các hoạt động khai khoáng trong tương lai đúng theo quy định pháp luật, đặc biệt là Luật khoáng sản sửa đổi (2017), Luật khuyến khích đầu tư và các quy định có liên quan… đặc biệt là quy trình xây dựng luận chứng kinh tế-kỹ thuật, tính toán lợi ích của Chính phủ, đánh giá tác động môi trường tự nhiên và xã hội.
4. Kiểm tra và điều chỉnh nội dung các quy định đã ban hành để phù hợp với tình hình phát triển kinh tế-xã hội hiện tại, đặc biệt là Luật Xây dựng, Sắc lệnh 001, 002, 003 của Chủ tịch nước, Thông tư của Bộ Công chính và Vận tải… đồng thời nghiên cứu ban hành thêm các quy định mới để cụ thể hóa việc triển khai các quy định trong Luật khoáng sản, đặc biệt là điều 21 về phân loại khoáng sản, điều 26 về khu vực được phép hoạt động khai khoáng, điều 82 về quản lý việc sàng, đãi khoáng sản kiểu cổ truyền… Đồng thời, nghiên cứu ban hành các quy định liên quan để việc quản lý và sử dụng nguồn vốn đóng góp xã hội của các dự án đạt hiệu quả.
5. Tập trung khảo sát và lập kế hoạch khai thác cát, sỏi, đất đỏ và đất đen trong giới hạn phù hợp, tiết kiệm và đạt được hiệu quả cao nhất, tránh tình trạng khai thác quá mức làm mất khả năng cân đối hệ sinh thái, tăng nguy cơ sạt lở gây thiệt hại.
6. Nghiên cứu xây dựng cơ sở dữ liệu để thống nhất việc quản lý hoạt động khai khoáng trên cả nước, có thể kết nối với cơ sở dũ liệu của ban ngành liên quan, đảm đảm tính chính xác và dễ truy cập. Nghiên cứu xây dựng quy định, cơ chế cấp phép khai thác cát, đá thông qua hình thức đấu thầu, đồng thời cần bổ sung trang thiết bị phục vụ việc quản lý, đo lường sản lượng khai thác, đảm bảo doanh nghiệp thực hiện đúng và đầy đủ nghĩa vụ với nhà nước.
7. Cải cách cơ chế phối hợp giữa Trung ương và địa phương, giữa các địa phương với nhau để công tác cấp phép quản lý, giám sát, thanh tra các dự án khai khoáng được nhịp nhàng, chặt chẽ, đảm bảo phù hợp với quy định pháp luật và đem lại hiệu quả cao.
8. Tuyên truyền, phổ biến sâu rộng quy định pháp luật có liên quan đến lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản, đá, cát, sỏi cho các thành phần xã hội.
Tổng hợp