Tỷ giá hối đoái biến động theo hướng bất lợi cho đồng Kip, lạm phát ở mức cao thúc đẩy giá cả hàng tiêu dùng kết hợp với thu nhập giảm sút do dịch bệnh đã gây ra khó khăn cho cả khu vực kinh doanh lẫn người dân Lào, đặc biệt là nhóm người có thu nhập trung bình.
Trong suốt gần 1 năm đã qua, “cỗ máy” công nghiệp và dịch vụ du lịch của Lào hầu như chững lại do tác động của nhiều yếu tố, báo LaoPhatthana nói về tình trạng kinh tế của Lào, đồng thời đưa ra nhận định về hệ lụy nguồn thu ngoại tệ giảm dẫn đến biến động về tỷ giá hối đoái và lạm phát.
“Mức chi tiêu của người làm trong khu vực tư nhân đã tăng đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ đủ cho nhu cầu tiêu dùng. Nhân viên nhà nước và người thu nhập thấp để đảm bảo chi tiêu cho cuộc sống nếu phải tự mình tìm kiếm thêm kênh thu nhập khác”, tờ báo nhận định.
Vì vậy, một khảo sát đã được thực hiện để xác định nguyên nhân giá cả hàng hóa tiêu dùng tại Lào, cụ thể là ở đô thị lớn như thủ đô Vientiane, phụ thuộc vào cơ chế thị trường hay do các hành động theo túng giá cả, đặc biệt là với nhóm hàng thực phẩm.
Đối tượng được khảo sát là 2 điểm chợ tại trung tâm thương mại LaoITECC ở quận Xaysettha, trong đó có một điểm chuyên bày bán các mặt hàng hữu cơ, được cho là đắt hơn nhiều so với sản phẩm thường, có loại gấp 3 lần. Tuy nhiên, người khảo sát đặt ra câu hỏi về nguồn gốc thực sự và cơ sở xác định phẩm chất của các mặt hàng hữu cơ được bày bán tại đây có phù hợp với mức giá cao như vậy hay không.
Điều này phù hợp với thực tế là ngành Công Thương và các ngành chức năng có liên quan của Lào mặc dù đã có nhiều hành động kích thích sản xuất nội địa để cung ứng cho thị trường nhưng cơ sở tiêu chuẩn chính thức về các sản phẩm hữu cơ đang được bày bán trên thị trường chưa thực sự rõ ràng, dẫn đến hoài nghi về mức giá được cho là quá cao như hiện tại là do cơ chế thị trường hay xuất phát từ việc tự định giá của thương nhân. Trong khi các mặt hàng nhập khẩu vẫn được ưa chuộng, giá cả không cố định nhưng vẫn rẻ hơn nhiều so với mặt hàng trong nước.
Trên thực tế, canh tác hữu cơ ở Lào có nhiều thách thức, đặc biệt là trong mùa mưa kể từ tháng 5 cho tới tháng 9, việc chuẩn bị đất và cây giống cũng sẽ gặp nhiều khó khăn, gây ra tình trạng giảm năng suất, từ đó giảm sản lượng, đẩy giá cả cao hơn so với mặt hàng rau củ thông thường khác.
“Thời tiết bất thường, hay xảy ra mưa lớn cuốn phân bón và hạt giống mới gieo trồng, trong khi thời tiết nắng nóng lại khiến cho hạt giống bị chết và phát sinh nhiều sâu bệnh”, bà Peng, chủ một cơ sở sản xuất ở Vientiane chia sẻ về khó khăn của việc trồng rau hữu cơ .
Lý do trên được thừa nhận để giải thích cho mức giá cao của sản phẩm hữu cơ tại Vientiane, tuy nhiên mức giá này không hề được thay đổi khi Lào bước vào mùa khô. Nếu thực sự xuất phát từ nguyên nhân chi phí đầu vào quá cao hoặc thực sự là do hành vi thao túng giá cả, “điều này sẽ làm giảm tính cạnh tranh của hàng hóa Lào nếu muốn hướng đến xuất khẩu, đồng thời gây khó khăn cho người tiêu dùng”, theo Lao Phatthana. Điều này đòi hỏi chính quyền cần làm việc nhiều hơn để tìm cách tháo gỡ các khó khăn cho người sản xuất, song song với các hành động mạnh mẽ kiểm soát giá cả tiêu dùng phù hợp với đại bộ phận người dân.
Theo chiến lược quốc gia về nông nghiệp, Lào hướng đến việc có 2% trong tổng diện tích nông nghiệp là canh tác cây trồng hữu cơ vào năm 2025 ở tất cả các tỉnh. Tuy nhiên, mục tiêu này được xem là khó khăn và Lào cũng nỗ lực hoạch định tầm nhìn đến năm 2030 cho lĩnh vực này nhằm đón đầu xu hướng tiêu dùng sản phẩm sạch của cả thị trường trong và ngoài nước.
Theo Bộ Nông Lâm, toàn thành phố Vientiane có 17 cụm sản xuất hữu cơ với 313 hộ gia đình, canh tác trên diện tích 175ha tại các quận ngoại thành bao gồm Xaythany, Xaysettha, Sikhottabong, Naxaithong và Pakngeum, đem lại sản lượng khoảng 1.000 tấn/năm.
Cũng theo Bộ Nông Lâm Lào, nước này có nhiều tiềm năng phát triển nông nghiệp hữu cơ do sở hữu điều kiện thổ nhưỡng tốt trên phạm vi rộng, tuy nhiên, người nông dân lại chưa được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ thuật và thiếu hụt nguồn vốn, dẫn đến thua thiệt về giá và giảm sức cạnh tranh.
Tuy nhiên, trong những năm trở lại đây, bất chấp các chính sách mới, hàng nông sản Lào trên thị trường quốc tế vẫn kém sức cạnh tranh, đặc biệt là các mặt hàng hữu cơ như trà, cà phê, gạo và rau quả tươi.
Việc giá sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là sản phẩm hữu cơ của Lào ở mức cao hơn mặt bằng chung cũng sẽ tạo điều kiện cho sự phổ biến của các sản phẩm nhập khẩu. Bộ Công Thương Lào cho biết hàng hóa Thái Lan biến động sẽ ngay lập tức ảnh hưởng đến thị trường Lào, một báo cáo này chỉ ra mức độ quan hệ trên lên tới 90%. Bất cứ món hàng nào tại Lào, từ rẻ đến đắt, đều nhiều khả năng có xuất xứ từ Thái Lan… và còn nhiều quốc gia láng giềng khác.
Tổng hợp