Theo cuốn “Sách sử Lào cổ” của TS Suneth Phothisan được NXB Quốc gia in năm 2000 có đoạn nói về mường Then, nơi khởi nguồn của bộ tộc Lào – Thái
Mường Then thuộc khu vực mà người Lào và Thái gọi là Sip Xoong Chu Thay, thuộc vùng ven sông Đà, được cho là Điện Biên Phủ, tỉnh Lai Châu của Việt Nam ngày nay. Theo lịch sử nước ta, Lai Châu xưa kia được đặt là một châu thuộc phủ Điện Biên, tỉnh Hưng Hóa xưa, được đặt dưới quyền điều khiển của tù trưởng các dân tộc Thái và chịu quy phục triều đình Việt Nam.
Mường Then được xem là nơi gốc tích của dân tộc Lào – Thái, mà sau này di cư xuống phía Nam để thành lập lên các vương quốc Thái Lan và Lào như ngày nay. Theo cuốn sử ký Lào, xứ Mường Then là nơi sinh sống của nhóm dân tộc nói tiếng Lào – Thái bao gồm các bộ lạc Thái đen, Thái trắng, Thái đỏ, Thái Lào, Lự, Nhuôn.. xuất hiện ít nhất là vào khoảng thời gian thế kỷ 6-8 sau công nguyên.
Trong sử ký Lạn Xạng có đoạn viết, vị vua đầu tiên dẫn thần dân đi khai phá và lập xứ sở tại Mường Then là KhunLoKham, mất năm 780. Sau đó, được các thế hệ con cháu sau đó là Khunborom tiếp tục mở rộng đất đai, đưa Mường Then trở thành cái nôi của các vương quốc Thái, Lào sau này.
Cái tên Síp sỏng chu thay mang ý nghĩa là 12 xứ sở của nhóm dân tộc sử dụng ngôn ngữ Lào – Thái vào khoảng thế kỷ thứ 6 đến khi có các cuộc di cư tiếp theo mở rộng lãnh thổ xuống phía Nam.
7 người con của vua KhunBorom, vua của Nam Chiếu Quốc được phân ra cai trị các vùng đất được mở rộng dần xuống phía Nam bao gồm:
1. KhunLo, người khai phá Mương Sua, tiền thân của vương quốc Luongphabang sau này.
2. NhiPhalan, người cai trị xứ Ta Hỏ của các tộc người Thái Lự, thời đó gọi là Xiêng Hùng, nay thuộc thị xã Cảnh Hồng, thủ phủ của khu tự trị dân tộc Thái Síp Xỏng Păn Na, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc
3.Samchu được quyền cai trị xứ Chulany Phommathat, hiện nay thuộc huyện Phimai, nằm ở phía Đông Bắc của tỉnh Nakon Ratchasima, vùng Đông Bắc Thái Lan
4.Khunsaiphong được cai trị xứ Xiêng Sẻn, Lanna, là một vương quốc cổ tồn tại từ thế kỷ 13-18 tại Bắc Thái, nơi có phần lớn là các bộ tộc Thái Nhuôn.
5.Khun Ngua In cai trị vùng đất thuộc Ayutthaya, miền Trung Thái Lan ngày nay
6.Khun Lok Kom cai trị xứ LaKhamMuan, hay còn gọi là Sikhottabong, thuộc Viêng Chăn ngày nay
7.Vua ChetChuong, người khai phá và cai trị xứ Phuan, tỉnh Xiêng Khoảng ngày nay
Đến thế kỷ 14, vua Fangum đánh dẹp các bộ lạc trên cao nguyên Khorat, thống nhất thành một quốc gia rộng lớn nhất nhì Đông Nam Á thời điểm đó, đặt tên là Lanxang, tức là đất nước Triệu Voi. LanXang có biên giới giáp Trung Hoa, phía Đông giáp Đại Việt, phía Nam đến Sambor của đế quốc Angkor, phía Tây ngăn cách với Thái Lan cổ bởi dãy núi Dong Phaya Yen.
Sự kiện thành lập Vương quốc Triệu Voi đã định hình các quốc gia độc lập tại Đông Nam Á thời điểm đó kể từ khi nhóm dân tộc nói tiếng Lào – Thái di cư dọc theo dòng Mekong từ miền Bắc, rẽ dần ra các nhánh sông Ayeyarwaddy, Thalwin phía Tây và sông Đà, sông Hồng ở phía Đông.
Theo các tư liệu lịch sử để lại, mặc dù còn nhiều điểm chưa rõ ràng, tuy nhiên cái tên “Síp sỏng chu thay” được đặt cho vùng đất thuộc Mường Then ngày nay mang ý nghĩa khẳng định nhóm các dân tộc sử dụng tiếng nói hệ Lào –Thái đã từng sinh sống và lập ra 12 xứ sở tại vùng đất này dưới chế độ cai trị kiểu thành bang và có quan hệ thân mật với nhau trong hàng thế kỷ trước khi thiết lập nên các Vương quốc Lào, Thái như ngày nay.