Nghiên cứu của các tổ chức logistics uy tín trên thế giới về tác động của chi phí vận tải đối với thương mại và GDP đã chứng minh rằng, tăng 10% chi phí vận tải sẽ làm giảm kim ngạch thương mại 20%, tăng gấp đôi chi phí vận tải sẽ làm chậm tốc độ tăng trưởng GDP 0,5%.
Một trong những chiến lược trọng tâm mà Đảng và Chính phủ Lào đặt ra trên con đường phát triển đất nước là đưa Lào từ một nước không có biển trở thành quốc gia kết nối đất liền, nội dung của chiến lược này muốn tận dụng vị thế địa chính trị quan trọng của Lào vừa là trái tim của bán đảo Đông Dương, cửa ngõ giao thương của Trung Quốc – ASEAN, vừa là quốc gia then chốt trong chiến lược phát triển hành lang kinh tế Đông – Tây ASEAN, nhằm phát triển đưa Lào trở thành nước trung gian vận tải hàng hóa quan trọng hàng đầu trong khu vực. Điều này đồng nghĩa Lào cần phải tập trung nhiều sức năng để nâng cao năng lực cạnh tranh ngành vận tải so, hội nhập với các nước trong khu vực và thế giới.
Thực tế cho thấy, chi phí vận tải luôn là một thách thức đối với mọi nền kinh tế, đặc biệt là đối với những nước đang phát triển. Theo kết quả khảo sát của Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản (JETRO) tiến hành năm 2017, chi phí vận tải ở Lào cao gấp đôi so với ở các nước láng giềng ASEAN. Nhóm nghiên cứu khảo sát đã so sánh chi phí hậu cần giữa Lào và Thái Lan, đặc biệt là chi phí từ Viêng Chăn – Savanakhet và Bangkok – Kon Kaen. Tuyến Viêng Chăn – Savanakhet dài 490 Km với chi phí trung bình 2,5 USD/Km; trong khi tuyến Bangkok – Kon Kaen dài 450 Km chỉ với chi phí trung bình là 1,1 USD/Km. Chi phí vận tải của Lào cao đang là một cản trở đối với hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh và đầu tư tại Lào, cũng như là yếu tố này làm giảm sức hút đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Năm 2017, Đại diện JETRO tại Lào Tetsuo Shibata cho biết, sau khi gặp gỡ với 200 doanh nghiệp Nhật Bản, chỉ có 1-2% quan tâm đầu tư tại Lào, một trong các lý do họ chỉ ra là vì chi phí hậu cần, trong đó có chi phí vận tải của Lào còn cao.
Những năm qua Chính phủ Lào đã nỗ lực rất nhiều để đưa ra các giải pháp nhằm giảm thiểu chi phí vận tải của Lào xuống mức thấp hơn, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh ngành vận tải cũng như của tổng thể nền kinh tế Lào. Trong đó đáng kể nhất là việc đầu tư mạnh mẽ vào việc nâng cấp hệ thống hạ tầng đường xá. Dự án đường sắt Lào – Trung được kỳ vọng sẽ làm giảm đáng kể chi phí vận tải của Lào, tuy nhiên với đặc điểm là nước không có biển, hệ thống đường thủy nội địa bị phân làm nhiều đoạn riêng rẽ, hệ thống giao thông đường sắt mới trong giai đoạn định hình cần thêm nhiều tuyến đường sắt khác để đấu nối với các quốc gia xung quanh, do đó trong những năm tới năng lực vận tải của Lào vẫn phải dựa vào phương tiện vận vải đường bộ là chính. Đồng nghĩa với việc để giảm chi phí vận tải phải có giải pháp hiệu quả nhằm giảm chi phí giám sát, vận hành, hoạt động của hệ thống phương tiện đường bộ.
Nhìn ra xung quanh, Việt Nam đã ban hành quy định về việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đối với phương tiện vận tải hành khách, hàng hóa như là một điều kiện kinh doanh bắt buộc từ năm 2009, các phương tiện vận tải lắp đặt giám sát hành trình mới được phép hoạt động bình thường, có thể đăng kiểm, kiểm định và được cấp phù hiệu vận tải. Việt Nam cũng đang hướng tới bắt buộc lắp đặt hệ thống camera giám sát trong thời gian tới đây. Thái Lan cũng đã triển khai hệ thống giám sát hành trình vận tải từ lâu, tháng 10/2019 nước này còn mong muốn tiến xa hơn nữa với việc công bố đang nghiên cứu ban hành quy định yêu cầu tất cả các phương tiện giao thông đường bộ, bao gồm cả ô tô và xe máy cá nhân phải lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Các thiết bị GPS sẽ gửi dữ liệu liên quan, bao gồm cả vị trí và tốc độ của phương tiện, đến một máy chủ được lưu trữ tại Cục giao thông đường bộ – Bộ Giao thông vận tải của nước này.
Một trong các yếu tố nữa khiến chính phủ các nước rất quan tâm triển khai quy định về thiết bị giám sát hành trình bắt buộc đó là yếu tố an toàn, phòng tránh tai nạn giao thông. Theo thống kê, 80% số vụ tai nạn giao thông có nguyên nhân từ những hành vi vi phạm luật lệ giao thông của người lái xe, đặc biệt là hành vi chạy xe quá tốc độ quy định, lạng lách, lái xe trong tình trạng sức khỏe thần kinh không đảm bảo như mệt mỏi, buồn ngủ, có sử dụng chất kích thích thần kinh. Do đó, thiết bị giám sát hành trình có khả năng theo dõi, ghi nhận toàn bộ cung đường di chuyển, mọi thông tin hoạt động của phương tiện, khi doanh nghiệp sử dụng thiết bị giám sát hành trình để quản lý và theo dõi phương tiện thì có khả năng giám sát được trạng thái hoạt động trên đường của phương tiện và lái xe, từ đó có thể ra các quyết định kịp thời về đảm bảo an toàn giao thông như: cảnh báo cho lái xe khi có hiện tượng vượt vận tốc quy định, thời gian lái xe liên tục sắp đạt ngưỡng cho phép, dừng đỗ xe không đúng nơi quy định…sẽ phát huy vai trò hỗ trợ đảm bảo an toàn giao thông, giúp giảm thiểu tai nạn giao thông một cách tích cực và hiệu quả.
So sánh với các nước trong khu vực, có thể dễ dàng nhận thấy Lào còn đi sau trong việc áp dụng yếu tố công nghệ vào quản lý vận hành hệ thống giao thông đường bộ, trong đó cốt lõi là công nghệ giải pháp đối với giám sát hành trình phương tiện vận tải. Đơn cử như việc, đến nay Lào chưa có bất kỳ quy định nào về việc bắt buộc phương tiện vận tải thương mại phải lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, cách thức quản lý của nhà nước với doanh nghiệp vận tải, cũng như của doanh nghiệp vận tải với phương tiện của mình chủ yếu vẫn là thủ công truyền thống luôn bộc lộ những hạn chế, làm giảm hiệu quả của công tác điều hành, giám sát và cảnh báo. Điều này là một trong những nguyên nhân khiến năng lực cạnh tranh vận tải của Lào còn thấp, cũng như tỷ lệ tai nạn giao thông của Lào chưa được kiểm soát hiệu quả.
Ngành vận tải thế giới cho thấy nhu cầu cấp ngày càng gia tăng về thiết bị, giải pháp giám sát hành trình vận tải sẽ là xu hướng tất yếu của tương lai. Ngoại trừ Lào, hầu hết chính phủ các nước trong khu vực đều đã chú trọng và ban hành các cơ sở pháp lý liên quan đến hành trình phương tiện qua đó nâng cao năng lực ngành vận tải, đảm bảo môi trường kinh doanh, dịch vụ lành mạnh, hiệu quả. Điều này đem lại cho Doanh nghiệp nhiều lợi ích như giảm bớt chi phí cho nhiên liệu; Minh bạch hóa quá trình sử dụng tài sản; Tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp; Giảm chi phí, thời gian, nhân sự cho việc quản lý điều hành phương tiện; Giảm thiểu việc sử dụng xe trái phép; Dễ dàng điều khiển, bố trí xe; Giảm bớt rủi ro và trách nhiệm pháp lý; Giảm bớt quá trình sử dụng sai lộ trình; Mở máy, khóa máy cắt nhiên liệu khi cần thiết; Cải thiện quan hệ với khách hàng, đối tác. Đồng thời đem lại hiệu quả to lớn cho nhà nước trong quản lý nâng cao năng lực vận tải, giảm thiểu tai nạn giao thông, đồng nghĩa nâng cao mức độ phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Năm 2016, ASEAN đã nhất trí xây dựng cộng đồng kinh tế chung AEC dựa trên 12 lĩnh vực ưu tiên, trong đó có lĩnh vực logistics, phát triển vận tải luôn là mối quan tâm hàng đầu của mỗi quốc gia nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, điều này càng đúng đối với Lào trong hành trình đưa đất nước trở lên hưng thịnh qua vài trò của một nước trung tâm kết nối vận tải trong khu vực. Điều này đòi hỏi Lào phải áp dụng tổng hòa các biện pháp hữu hiệu nhằm đi tắt đón đầu, nâng cao năng lực của ngành vận tải, chủ động hội nhập với khu vực. Trong đó không thể không trú trọng tận dụng vai trò áp dụng công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin vào quá trình phát triển ngành vận tải, đặc biệt là công nghệ cho giải pháp giám sát hành trình phương tiện vận tải vốn đã được nhiều nước trong khu vực và quốc tế chứng mình là đem lại hiệu quả cao.
Với đội ngũ kỹ sư nhiều kinh nghiệm được kế thừa từ Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Viettel, trong thời gian qua, Unitel đã tiên phong trong các lĩnh vực mới, định vị là công ty công nghệ hàng đầu ở Lào, đi đầu trong chuyển đổi số và chính phủ điện tử, trong đó đặc biệt Unitel đã đề xuất tới lãnh đạo Bộ Giao thông Vận Tải Lào phương án đầu tư theo mô hình “hợp tác công tư (PPP- Public Private Partnership)” 04 giải pháp gồm: Hệ thống quản lý kiểm định an toàn kỹ thuật phương tiện cơ giới; Hệ thống quản lý thi và cấp đổi giấy phép lái xe; Hệ thống mô phỏng sát hạch cấp phép lái xe các Hạng; Hệ thống quản lý và giám sát phương tiện vận tải. Đây đều là các hệ thống đã được triển khai và áp dụng thành công tại Việt Nam, mang đến hiệu quả cho chính phủ cũng như doanh nghiệp trong việc ứng dụng công nghệ vào công việc và đời sống./.