Những trận chiến đấu đầu tiên trong đời lính, anh ôm khẩu súng trường CKC và đeo mấy cái nồi nấu cơm sau lưng… Thường thì những lính mới “tò te” rất hay phải nhận những khẩu súng như anh và lại được tiểu đội giao đeo nồi quân dụng nấu cơm. Đeo nồi trong hành quân đã đành, đây anh lại đeo nồi trong hành tiến đánh địch…
Rồi từ trong những trận đánh ấy anh đã trưởng thành và trở thành một vị tướng…
Tối ngày 03/4/2019, Trung tướng Nguyễn Tiến Long – một người anh, người bạn – Phó Trưởng ban thường trực Ban Liên lạc Hội Quân tình nguyện và Chuyên gia quan sự Việt Nam tại Lào, gọi điện đề nghị tôi viết bài để kịp đăng trong Tập 9 Ký Ức Người Lính. Tôi vui vẻ nhận lời và hồi tưởng lại những Kỷ niệm không bao giờ quên cách đây hơn nửa thế kỷ. Trong cuộc đời quân ngũ 45 năm của mình, tôi chỉ tham gia trực tiếp chiến đấu ở chiến trường Lào chưa đầy 2 năm ( từ tháng 01 năm 1965 đến tháng 6 năm 1966 ). Nhưng đó là một một trang đẹp trong đời tôi – Quãng thời gian bắt đầu tham gia trực tiếp chiến đấu với tư cách là một chiến sỹ bộ binh, một chiến đấu viên thực thụ.
Tháng 12 năm 1964, trên đường hành quân vào miền Nam chiến đấu ( đi B ), tôi bị sốt rét phải nằm lại điều trị tại một Bệnh xá của Đoàn 559 trên tuyến giao liên. Hết thời gian điều trị, tôi được bổ sung về Tiểu đoàn 929 Quân khu 4 lúc bấy giờ đang chiến đấu ở tỉnh Savanakhet ( Lào ) với nhiệm vụ bảo vệ hành lang phía tây của Tuyến 559. Và mở đầu cuộc đời binh nghiệp gắn bó với tôi bằng những trận chiến đấu từ đây. Tôi xin ghi lại làm Kỷ niệm.
Tác giả Nguyễn Mạnh Đẩu (ngoài cùng bên phải) tại Lễ kỷ niệm 70 năm QTN Việt Nam giúp Lào (30/10 – 1949/2019)
Hồi ấy, ngoài trang bị chiến đấu như súng CKC, lựu đạn, xẻng, bao gạo, ba lô, tôi được anh Cao Đức Tính Tiểu đội phó giao cho mang hai cái nồi. Nồi to dùng để nấu cơm đủ ăn 7 người. Nồi nhỏ dùng để nấu thức ăn. Tôi đặt cái nồi nhỏ trong nồi to, dùng giây vải buộc chặt vào ba lô mang sau lưng. Chính hai cái nồi này, với tôi, có một kỷ niệm không bao giờ quên.
Sự thể là, trong trận đánh quân địch ở ngoài công sự ở gần Huội Mua, ngày 22 tháng 2 năm 1965. Lúc khoảng 3 giờ chiều, cả Tiểu đoàn chúng tôi đang tiến vào địa bàn quân địch thường hoạt động. Đội hình hành quân chiến đấu trinh sát tiểu đoàn đi trước, theo cách sâu đo để thăm dò địch. Sau trinh sát là Đại đội 2 chúng tôi. Trung đội tôi đi trước, Tiểu đội 4 dẫn đầu. Đến một khu rừng khộc, thấy phía trước có nhiều ụ khói bốc lên. Khả nghi có quân địch, trinh sát báo cáo về phía sau. Tiểu đoàn trưởng Hoàng Nhiên đầu cắt trọc, người đỏ au, quàng một mảnh dù nhỏ, không mang vũ khí, chạy vội lên trước. Chạy theo anh là anh Xiểm liên lạc. Anh Nhiên lệnh cho toàn đơn vị dừng lại triển khai chiến đấu. Giao cho trinh sát vào phía trong bám địch. Khoảng nửa tiếng sau, anh Cao Sỹ Nguyên, Tiểu đội trưởng trinh sát quay ra báo cáo với Tiểu đoàn trưởng. Anh Nhiên giao cho anh Xiểm liên lạc chạy về phía sau đội hình mời anh Khuốc chính trị viên tiểu đoàn lên hội ý. Thấy hai anh hội ý chừng 5 phút, anh Nhiên cho triệu tập các đại đội trưởng lên giao nhiệm vụ. Anh Tèo đại đội trưởng nhận nhiệm vụ Đại đội 2 làm mũi tấn công chủ yếu.
Chúng tôi được lệnh tiếp tục tiềm nhập để rút ngắn cự ly với địch. Được chừng 100 mét thì dừng lại chờ hỏa lực Tiểu đoàn khai hỏa. Cối 82ly và ĐKZ75 ly của Tiểu đoàn bắn cấp tập khoảng 10 phút thì dừng. Chúng tôi bắt đầu nổ súng tấn công. Với tôi, đây là trận chiến đấu đầu tiên trong đời. Tôi hồi hộp lắm. Nghe tiếng đạn bắn ra tới tấp, ràn rạt, tôi cũng hoảng. Nói không hoảng là tự dối lòng mình. Nhìn sang bên phải, tôi thấy anh Nguyễn Văn Liệu đã bắn được một quả B40, nòng còn bốc khói. Nhìn sang bên trái, thấy anh Đinh Xuân Các đã xiết được mấy tràng trung liên, vỏ đạn bay rào rào. Cạnh tôi, anh Đinh Xuân Bài Tiểu đội trưởng đang ghì khẩu AK vào gốc cây khộc, xiết cò từng điểm xạ ngắn. Mới khoảng 4 giờ chiều, giữa rừng khộc đã cháy trụi, ở cự ly không tới 100 mét, tôi nhìn quân địch rõ lắm. Tôi bắn liền một kẹp đạn CKC, đã thay sang kẹp khác, thì nghe một tiếng choang rất đanh, tôi tưởng mình đã bị thương nhưng chẳng thấy đau mà sờ xung quanh người cũng không có máu. Anh Bài hô:
– Tất cả Tiểu đội chuẩn bị xung phong !
Tôi đưa tay dương lê lên vì cho rằng, sắp đánh nhau giáp la cà, phải dùng đến lưỡi lê để đâm. Thấy thế, anh Bài hét to:
– Đẩu gấp lê lại ngay !
Như một cái máy, tôi gấp lê lại, dẫu chẳng hiểu vì sao. Mấy phút sau, cả Trung đội chúng tôi chiếm lĩnh toàn bộ trại địch. Một bãi chiến trường ngổn ngang nhà cháy, vách đổ, đất cát bị cày xới bởi những hố đạn đen ngòm. Mấy xác chết, cái thì cháy đen, cháy sạm, cái thì loang lổ bê bết máu. Trong tay có đứa còn cầm súng. Nhìn vào bếp, thấy mấy tuýp (liễn) xôi còn nóng hôi hổi, tôi cầm luôn. Lệnh của chỉ huy, đơn vị phải thu dọn chiến lợi phẩm và rút ra ngay đề phòng pháo địch oanh kích.
Xuyên rừng độ hai tiếng đồng hồ sau, đến chỗ dừng lại trú quân, anh Tính Tiểu đội phó bảo tôi cởi nồi ra để nấu cơm tối. Tôi vừa hạ xuống thì thấy cả hai cái nồi bị một viên đạn xuyên thủng từ bên nọ sang bên kia. Cả tiểu đội xúm lại nhìn. Anh Bài nói:
– Như vậy là số cậu cao đấy. May mà thằng địch Phu Mi bắn hơi chếch lên một chút. Nếu viên đạn hạ xuống 10 cm thôi, thì hôm nay Đẩu nhà mình đã thành Liệt sỹ rồi.
Anh còn giải thích với tôi rằng, sở dĩ chiều nay thấy tôi dương lê lên bị anh quát, là vì, lúc xung phong cự ly cách địch còn chừng 100 mét, dương lê lên sẽ bị vướng. Tối đó, may mà có hai liễn xôi tôi lấy được trong trại địch, không thì cả tiểu đội nhịn đói sau một ngày chiến đấu căng thẳng. Trận đó tiểu đôi tôi không ai việc gì. Tiểu đội 5 có anh Duyến và anh Thoại hy sinh.
Bài viết của tác giả Trung tướng Nguyễn Mạnh Đẩu đã đăng trong tập 11 Ký ức người lính tình nguyện do nhà XB Thông tin & Truyên thông phát hành đúng dịp kỷ niệm 70 năm QTNVN (30/10 – 1949/2019)
Mấy chục năm sau, tôi gặp lại anh Đinh Xuân Bài lúc anh đã là Đại tá, Trung đoàn trưởng, nghỉ hưu ở Hà Nội. Chúng tôi cười vui ôn lại chuyện xưa. Anh trìu mến dùng hai bàn tay vỗ nhẹ vào hai bên má tôi và ôm ghì chặt lấy tôi:
– Trời ơi, thằng em út của Tiểu đội ta ngày nào mặt búng ra sữa, bây giờ đã thành ông Tướng rồi ư!
Rồi như sực nhớ ra điều gì, anh trêu đùa tôi:
– Này, Đẩu ơi ! Em sờ lại sau lưng xem hai cái nồi còn không ? !
Anh Đinh Xuân Bài là người chiến đấu dũng cảm, chỉ huy quyết đoán, gương mẫu về mọi mặt. Tôi nhớ trong chiến dịch Đường 9 – Nam Lào, anh giữ chức Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 8 Trung đoàn 3, bị thương và bị địch bắt được đưa lên trực thăng. Khi máy bay mới rời mặt đất được dăm mét, anh lao mình ra cửa nhảy xuống thoát được nhưng bị chân thương cột sống, đau lưng một thời gian khá dài. Trong đời sống anh giản dị, khiêm nhường mà thẳng thắn, chân thành, được đồng đội quí mến. Anh là người trưởng thành từ chiến sĩ lên tới trung đoàn trưởng trong cùng một đơn vị cho đến khi nghỉ hưu. Anh Bài mất năm 2001 do bị ung thư phổi, không biết có phải do nhiễm chất độc ở chiến trường không. Khi nghe tin anh Bài mất, từ Trường Sĩ quan Lục quân 1 ở Sơn Tây tôi đến viếng anh tại nhà riêng. Nhiều đồng đội đã về hưu, phục viên tận trong Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình đã ra viếng anh. Trước đó mấy hôm, khi anh ốm nặng tôi đến thăm ở Viện Quân y 108. Anh thều thào nói với tôi:
– Anh đau lắm em ạ! Trong đời anh, chưa bao giờ đau thế này. Chắc không được mấy ngày nữa đâu. Điểm danh lại, tiểu đôi ta đã mất hết cả rồi. Chỉ còn em, đứa em út của tiểu đội ngày nào còn bé nhỏ 16, 17 tuổi đầu thôi.
Nghe anh tâm sự, tôi cảm thương anh vô cùng, nước mắt lã chã rơi. Biết rằng, tôi sắp phải vĩnh biệt người anh, người thầy của mình trong chặng đầu tiên của cuộc đời quân ngũ mà đành bó tay chẳng làm được gì cho anh…(Còn nữa)
Nguyễn Mạnh Đẩu
